Afgezien van de altijd aanwezige dreiging van de mens, heeft de volwassen walvishaai geen natuurlijke vijanden. Het weinige dat bekend is over hun migratiepatronen is te danken aan het merken van enkele individuen. In het algemeen geven ze de voorkeur aan tropische gebieden met warmer water tussen 18 en 30°C, waar plankton in overvloed aanwezig is, hoewel er ook gevallen bekend zijn waarin walvishaaien dieper dan 980 meter duiken, waar het water zelfs 10°C koud is.
Walvishaaien migreren vrijwel voortdurend, vermoedelijk naar plaatsen waar voedsel te vinden is, wat een groot gebied bestrijkt. Tot nu toe zijn er nog geen paringsplaatsen gevonden en wetenschappers kunnen dus alleen maar speculeren over zaken als dat walvishaaien vrijwel eenlingen zijn en alleen bij elkaar komen als ze paren.
Helaas staat de grootste vis van de planeet op het punt van uitsterven. Volgens de World Conservation Union zijn ze “kwetsbaar”. In Taiwan zijn de gedocumenteerde vangsten tussen medio jaren tachtig en 1990 met 50 tot 80% gedaald. In Gujarat, India, zijn tussen januari en mei 2000 160 walvishaaien aan land gebracht, vergeleken met 279 in dezelfde periode van het jaar daarvoor. Ook in Thailand is het aantal waarnemingen aanzienlijk gedaald.
Waarom is dat zo, zult u zich afvragen? Walvishaaien zijn om verschillende redenen zeer kwetsbaar voor overbevissing door de mens. Ze groeien langzaam, zijn pas rond hun 30e volwassen en worden 60 tot 100 jaar oud. Ook hun voortplantingssnelheid is zeer traag – lange tussenpozen tussen zwangerschappen en het voortbrengen van een paar honderd jongen per keer. Hun populatie kan niet snel genoeg groeien om de consumptie van de mens bij te houden.
Walvishaaienvlees en -vinnen worden op sommige Aziatische markten beschouwd als gastronomische kost, waar één enkele vin tot 10.000 US-dollar kan opbrengen. Een restaurant in Peking heeft in november 1999 eens 3 vinnen van walvishaaien verkocht voor meer dan 72.000 dollar.
Een aantal non-profitorganisaties heeft onvermoeibaar campagne gevoerd om ‘s werelds grootste dier te beschermen tegen overexploitatie en de zeer reële dreiging van uitsterven. Enkele daarvan zijn Wildaid, de Overeenkomst van de Verenigde Naties inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten (CITES), en in Thailand, de Save The Whale Shark for the Thai Seas Conservation Club.
De echte vraag is dus waar de beste plek is om met walvishaaien te duiken. In het juiste seizoen zijn ontmoetingen vrijwel gegarandeerd in verschillende delen van de wereld – namelijk bij de Seychellen, Thailand – Richelieu Rock en Hin Daeng, Christmas Island, Mozambique en West-Australië.
Gavin Macaulay is Marketing Director van Dive The World, dat als doel heeft duikers te helpen de perfecte duikvakantie te vinden in enkele van ‘s werelds meest opwindende duikbestemmingen. Hij geeft meningen en advies over duikgerelateerde onderwerpen gebaseerd op zijn eigen ervaringen.